سطح توجه رینل(1980)

سطح اول:صفر تا 1سال

      حواس کودک جمع می شود ولی با هر محرکی  حواسش پرت می شود.

      زبان توجه را مختل می کند.

سطح دوم:1 سال تا 2سال

      کودک به فعالیت انتخابی خود می پردازد اما در برار مداخله نمی توانند مقاومت نمایند مخصوصا اگر کلامی باشد

       توجه یک کاناله است.

سطح سوم:2سال تا 3 سال

      کودک فعالیتی را که بزرگسال انتخاب می کند را انجام می دهد ولی در کنترل توجه مشکل دارد.

      توجه هنوز یک کاناله است.

      کودک بازی را رها می کند و به طرف بزرگسال بر می گردد و ابتدا گوش می کند و سپس به فعالیت خود با کمک بزرگسال بر می گردد.

سطح چهارم: 3سال تا4سال:

      توجه تک کاناله است اما به راحتی کنترل می شود.

      کلام بزرگسال به فعالیت کودک کمک می کند.

      به تناوب توجه بین فعالیت و بزرگسال تغییر می کند.

سطح پنجم:4سال تا 5سال

      توجه برای مدت زمان کوتاهی یکپارچه می شود.

      دامنه توجه کوتاه است.

      بچه ها در بدو ورود به مدرسه در این مرحله هستند.

      بدون آنکه کودک فعالیتش را قطع کند و به گوینده نگاه کند گوش می کند.

      زبان کودک بیرونی است.

سطح ششم:5 سال تا 6 سال

      توجه یکپارچه، بخوبی کنترل می شود و ثابت می ماند.

   بچه های بزرگتر صاحب این توانایی هستند.زبان کودک درونی است.

راههای ارتباطی ما

 09146590651                             و                    09143162621     

www.goftardarmanitabriz.com

www.goftardarmaniazarbaijan.com

کنترل توجه:Attention  Control

کنترل  توجه ضعیف در کودک آسیب دیده ی زبانی  خیلی معمول میباشد و باید توصیف صحیحی  از آن قبل از شروع  کارهای زبانی  از آن  انجام گیرد . کنترل توجه ضعیف  میتواند آشکار یا ذهنی باشد . یک کودک حواس پرت کاملأ مشخص است و کودمکی که  یک نگاه ارام و بی علاقه دارد  حواس پرتی اش کمتر مشخص میباشد.بنظر تعدادی از درمانگرها توصیف سطوح توجه  در مراحل اولیه  مفید میباشد .(رینل 1980)

در مراحل  اولیه  ایجاد یک محیط ارزیابی  که در آن کودک  موفق نمیشود مهم است  ومهمتر از آن این است که سطح توجهی را از کودمک انتظار داشته باشیم  که کودک بتواند با آن سطح توجه  عمل نماید . بیشتر کودکان آسیب دیده ی زبانی  از نظر توجه و تنمرکز در سطوح 1و2 هستند و تعداد کمی از انها ممکن است در سطح 3 توجه باشند.

بایک نگاه کلی سطح  تئجه مشخص میشود .بطور مثال  حواس پرت  یا تلاش زیاد برای  انجام فغالیتهای متنوع .گام بعدی این است که به شیوه ای که کودک خود را بازبانی که در معرض آن است سازگار میکند توجه نماییم . طیفی از  پاسخ های زیر را میتوانیم  مشاهده نماییم .

1.انصراف از تماس چشمی – بطور تحت الفظی – گوینده را منصرف میکند.

1.        به گوینده خیره میشود  اما بوضوح  حواسش جای دیگری است.

3.پچ پچ مداوم  و استفاده از  گفتار بی محتوا

4.فرار کردن

5. شروع به پرتاب اسباب بازی هایی میکند  که قبلأ با آن بازی میکرد.

6.بر داشتن همزمان چندین چیز

راههای ارتباطی ما

 09146590651                             و                    09143162621     

www.goftardarmanitabriz.com

www.goftardarmaniazarbaijan.com

ارزیابی فعالیت­های ساختمانی:

تعداد 5-7 مکعب 5/2×5/2cm در اختیار کودک قرارداده میشود و بدون ارائه هیچ الگویی آزمونگر از وی میخواهد تا به ترتیب دیوار، برج، پل و قطار بسازد، اگر کودک متوجه دستور آزمونگر نشده باشد برای اطمینان از درک سوال، بک بار آزمونگر تنها یکی از موارد سوال را جداگانه میسازد و سپس خراب میکند و بعد از کودک میخواهد تا او بسازد. برای مثال آزمونگر مکعب را به صورت عمودی روی هم قرار میدهد و به کودک میگوید (دیوار، من دیوار ساختم ) آنگاه خراب کرده و به او میگوید(حالا تو یک دیوار باز). انجام ساختن پل و قطار را بدون ارائه هیچ الگویی از کودک سوال خواهد کرد.

ه)ارزیابی برتری طرفی:

حدود سنین 5/3-5/5 سالگی کودک توانایی استفاده بیشتر و بهتر یکی از اندام­های قرینه را بدست می­آورد که به نام"برتری طرفی" شناخته شده است. برتری طرفی به دنبال غالب شدن یکی از نیمکره های مغزی حاصل میشود که نیمکره غالب همان نیمکره ای است که فرایندهای زبانی را از قبیل درک و شناخت علایم بینایی، پردازش حرکتی و معنایی گفتار و انجام عملیات مربوط به ریاضیات و... کنترل میکند. نیمکره غالب مغز در اکثر افراد نیمکره چپ مغزی میباشد. بدین ترتیب کودک فعالیت­های ظریف را با اندامهای نیمه راست بدن خود با مهارت، ظرافت و سرعت عمل بیشتری انجام خواهد داد. ارزیابی برتری طرفی در کودکان عقب مانده ذهنی معمولا همچون سایر فعالیت ها با تاخیر و ناهماهنگی بسیار ایجاد خواهد شد و از آن ها که تثبیت استفاده بهتر و بیشتر یکی از اندامهای قرینه نشانگر غالب شدن نیمکره غالب مغزی و سازماندهی فعالیتهای زبانی خواهد بود، ارزیابی و آموزش در زمینه تسریع شکل گیری برتری طرفی اهمیت بسزایی خواهد داشت. ارزیابی برتری طرفی در کودکان عقب مانده ذهنی در گوش، چشم، دست، پا انجام میگیرد ولی در درمان اعضایی که از اهمیت بیشتری برخوردار هستند دست و پا و بخصوص دست میباشد.

ارزیابی برتری چشمها: ارزیاب کاغذی را به شکل استوانه ای در آورده و آن را مقابل کودک روی میز قرار میدهد طوری که فاصله استوانه کاغذی از هر دو دست یکسان باشد، سپس از کودک میخواهد تا با استفاده از استوانه کاغذی به اشیا نگاه کند. میتوان ارزیابی را به دو طریقه دیگر نیز انجام داد، زمانی که استوانه به دست راست و یا زمانی که استوانه به دست چپ نزدیک است. معمولا کودک استوانه را به چشم برتر خود نزدیک کرده و به اشیا نگاه خواهد کرد.

ارزیابی برتری گوش: ارزیاب از کودک می­خواهد تا وسایل صداسازی را که روی میز به فاصله یکسان از دست­های کودک قرار داده شده است را کنار گوش خود برده و به صدا درآورد، از وسیل صداساز مناسب ساعت مچی می­باشد که دارای صدای خفیف می­باشد و ضروری است برای شنیدن بهتر آن را به گوش نزدیک ساخت. ارزیابی در دو نوبت دیگر یعنی زمانی که ساعت در هر نوبت به یکی ازدست­ها نزدیک شده است انجام خواهد شد. کودک برای شنیدن بهتر صدا وسیله را به گوش برتر خود نزدیک خواهد کرد.

ارزیابی برتری دست­ها: ارزیاب وسایل نقاشی چون مداد، مدادرنگی و پاک­کن را در سه نوبت مختلف با فواصل مختلف از دست­های کودک و یا در حالتی که فاصله آن­ها با هر دو دست یکسان است روی میز قرار می­دهد و از وی می­خواهد تا آن وسایل را به درمانگر بدهد و یا با استفاده از آن­ها نقاشی کند، که معمولا از دست برتر استفاده خواهد کرد و یا از خانواده کودک سوال خواهد کرد که فعالیت­هایی چون برداشتن وسایل، استفاده از قاشق غذاخوری، استفاده از لیوان آب و... را با کدام یک از دست­های خود انجام می­دهد.

ارزیابی برتری پاها: ارزیاب از کودک می­خواهد که با تعادل روی دو پا بایستد و سپس توپی را با فواصل مختلف از هریک ازپاها و یا در حالتی که فاصله آن از هر دو پا یکسان است قرار بدهد و از وی می­خواهد تا با پا توپ را لگد بزند و یا ازکودک می­خواهد تا با حالت لی­لی کردن راه برود. در هر یک از موارد فوق کودک از پای برتر خود استفاده خواهد کرد.

درصورتی که به هنگام ارزیابی برتری طرفی هر یک از اندام­های فوق، کودک فعالیت­ها را به طور منظم با هر دو اندام قرینه انجام دهد و خانواده او نیز تاکید کنند، فرزندشان فعالیت­هایش را با استفاده از هر دو عضو قرینه انجام میدهد، در برگه ارزیابی ثبت خواهد شد که برتری طرفی در کودک مورد نظر تثبیت نشده است.

راههای ارتباطی ما

 09146590651                             و                    09143162621     

www.goftardarmanitabriz.com

www.goftardarmaniazarbaijan.com

ارزیابی رشدMilestones:

در اولین زیربخش از بخش ارزیابی رشد روانی-حرکتی، سن انجام هر یک از فعالیت­های گردن گرفتن، نشستن، خزیدن، ایستادن، راه رفتن توسط کودک معین میشود.

ب)ارزیابی مهرت در انجام حرکات gross:

در ارزیابی مهارت انجام حرکات gross به کیفیت فعالیت­هایی چون تغییر وضعیت کودک از حالتی به حالت دیگر(مثل از نشستن به ایستادن)، و تعادل کلی او توجه میشود. انکه کودک هر یک از فعالیت­های نشستن، ایستادن، راه رفتن، دویدن، لی­لی کردن، از پله بالا و پایین رفتن را به سختی انجام می­دهد یا به راحتی؟ با کمک دیگران و یا توسط وسایل اطرافش انجام می­دهد یا در انجام هر یک از آن­ها استقلال عمل دارد؟ در لی­لی کردن، راه رفتن، دویدن تعادل دارد؟ چند گام لی­لی می­کند؟ چند ثانیه می­تواند بدون کمک روی یکی از پاهایش بایستد. تغییر وضعیت از حالت نشستن به خوابیدن و برعکس، از حالت نشستن به حالت دو زانو، به حالت ایستادن و برعکس، تغییر وضعیت از حالت سکون به راه رفتن به دویدن و بر عکس را به راحتی انجام میدهد یا خیر؟ یا حرکات او در انجام این تغییر وضعیت­ها به کندی انجام میشود و یا با مهارت گروه هم­سن طبیعی وی.

ج)ارزیابی توانایی مهارت در انجام حرکات ظریفfine:

منظور از حرکات ظریف حرکاتی است که اعضای کوچکتر بدن که اعضای کوچکتر بدن در آن دخالت دارند، مثل انگشتان دست و پا، حرکت ساعد و مچ، یا پلک­ها و لب­ها... و به این زیر بخش ارزیابی حرکات ظریف در اندام­های اصلی بدن دست، پا و بخصوص دست مورد توجه می­باشد.

آیا کودک قادر به برداشتن اشیا وتحریک کردن آن به بدن خود می­باشد؟ آیا برای برداشتن اشیا از تمام دست بجای انگشتان استفاده می­کند؟ آیا اشیارا به کمک انگشت شست و سبابه برمی­دارد؟ آیا قادر به درآوردن و گذاشتن یک شی داخل جعبه می­باشد؟ مداد را بطور معمول در دست می­گیرد؟ قادر به ورق ورق زدن کتاب، گرفتن یک توپ بزرگ، استفاده از قیچی، باز و بسته کردن دکمه­هایش می­باشد؟ پس از انجام سوالات فوق و تعیین توانایی انجام حرکات ظریف کودک درفعالیت­های فوق، می­باید با انجام چند نمونه فعالیت ظریف، حدود نسبی میزان مهارت وی را بدست آورد. برای این منظور آزمونگر از کودک میخواهد:

-         تعداد معینی (توسط گفتاردرمانگر بر حسب توانایی کودک مشخص میشود) مهره را برداشته و داخل میله و یا شیشه­ای بریزد.

-         با قیچی از روی خطوط (طرح آن توسط گفتاردرمانگر برحسب توانایی کودک مشخص میشود) ضخیم و یا نازک مقوایی ببرد.

-         پرتاب و یا گرفتن توپ بزرگ توسط کودک.

-         ...

علاوه بر کیفیت انجام هر یک از نمونه فعالیت­های ظریف فوق، آزمونگر به مدت زمان انجام هرتمرین و اینکه چند بار ضمن تمرین تمرکز کودک مختل شده و به مواردی جز فعالیت فوق جلب شده است. توجه داشته هر یک از مواد مورد استفاده برای ارزیابی حرکات ظریف را دقیقا در برگه ارزیابی ثبت خواهد کرد.

راههای ارتباطی ما

 09146590651                             و                    09143162621     

www.goftardarmanitabriz.com

www.goftardarmaniazarbaijan.com

مدلهای سالمندی:

از دیدگاه بیولوژیکی رشد به دو گروه مشخص بزرگ شدن و سالمندی تقسیم می­گردد. این مدل از طریق مشاهده ابداع گردیده است اکثریت ارگانیسمها تا نقطه ای از حیات خویش از لحاظ فیزیکی رشد و تحول می یابند به این مرحله از زندگی ارگانیسم رسش گفته می شود در مرحله بعدی ارگانیسم با بالارفتن سن رفته رفته توانایی خویش را از دست می دهد (عدم کارآیی) (اسچروتس و بیررین[1]، 1996). عدم کارآیی به از دست دادن توانایی عملکردی و تطابقی گفته می­شود. این نکته نیز باید قید شود که بیماریها نیز سبب کاهش کارآیی عملکردی و تطابقی می­شود به همین سبب است که بالارفتن سن همراه با بیماری می تواند سبب کاهش بیشتر توانایی­ها گردد.

در مقابل مدل بیولوژیک، مدل طول مدت عمر[2] وجود دارد. بر اساس این مدل تغییرات (بزرگ شدن، رشد، سالمندی) آدمی همراه با رشد مفاهیم شناختی در همه صورت می­گیرد و تا زمان مرگ مفاهیم لازم ظهور می یابد که به این فرآیند رشد و تعالی گفته می­شود (بالتز و رییسی[3]، 1984).

براساس این مدل وضعیت عملکردی فرد ویژگی است که در طول عمر با تغییرات  فردی شناخته می­شود. این مدل اصطلاح غیرعادی را به­کار نمی­گیرد. براین اساس تحلیل رفتن توانایی بعد از رشد فیزیکی نیز و تا زمان مرگ ادامه می یابد. در این رسش تغییرات روانی نیز ادامه می­یابد.

مفاهیم مختلف تغییرات شناختی وابسته به سن از مقایسه این دو دیدگاه به وجود می­آید. براساس مدل  بیولوژیک تغیرات فرد باید تشخیص داده شود و براساس تشخیص داده شده معالجه و درمان مناسب را دریافت نماید. بهترین مثال برای این مدل پیر چشمی است. با تشخیص صحیح پیر چشمی می­توانیم با عینک و جراحی عملکرد فرد را بهبود دهیم و بدین ترتیب سالمند به زندگی مستقل خود ادامه دهد. براساس دیدگاه وابسته به سن تغییرات شناختی وابسته به سن کمتر به عنوان بیماری در نظر گرفته می­شود و بیشتر به عنوان مرحله­ای از زندگی فرد در نظر گرفته می­شود. برای مثال بازنشستگی یک مثال عینی از این دیدگاه است. بازنشستگی به عنوان یک مرحله از زندگی در نظر گرفته می­شود و به آن بیماری گفته نمی­شود به همین خاطر توقعاتمان را از کارسالمندان کاهش می­دهیم و سالمند را به­خاطر تغییرات سن مورد معالجه قرار نمی­دهیم!!.

درمانگران و محققین براساس دیدگاه خود یکی از این مدلها را انتخاب می نمایند. هرکدام از این دیدگاهها نظر خودش را نسبت به سالمندی دارد. انتخاب هریک از این دیدگاهها به فلسفه نگاه ما وابسته است.

راههای ارتباطی ما

 09146590651                             و                    09143162621     

www.goftardarmanitabriz.com

www.goftardarmaniazarbaijan.com